Ngày 3-6-2020, Trung tâm Quản lý Di tích và Bảo tàng Quảng Trị cùng với những đại diện của dòng họ Trần Đình làng Hà Trung đã tiến hành cuộc khảo sát thực địa tại di tích Lăng mộ Trần Đình Ân/Lăng Lâu thuộc làng Hà Trung, xã Do Châu, huyện Do Linh, tỉnh Quảng Trị.

Đoàn công tác do Ths Lê Đức Thọ - PGĐ dẫn đầu cùng với các cán bộ nghiên cứu Phòng Nghiên cứu - Trưng bày & Tuyên truyền đã tiến hành nghiên cứu, khảo sát hiện trạng di tích; đánh giá tình trạng xuống cấp để hướng đến việc lập kế hoạch đề xuất các cấp có thẩm quyền xem xét cho trùng tu, tu bổ và chống xuống cấp di tích trong thời gian tới.

Lăng Trần Đình Ân là một di tích thành phần của di tích Quốc gia “Chùa Bảo Đông và lăng mộ Trần Đình Ân” được Bộ VHTT (nay là Bộ VHTT&DL) xếp hạng quốc gia theo Quyết định số 2009/QÐ-BVHTT ngày 15 tháng 11 năm 1991. Di tích đã được phân cấp cho UBND huyện Do Linh trực tiếp quản lý theo Quyết định 706/QĐ-UB ngày 12/7/1996 của UBND tỉnh Quảng Trị.

Trần Ðình Ân người làng Hà Trung, sinh năm Bính dần (1625), mất ngày mồng 6 tháng giêng năm Bính tuất (1706), thọ 81 tuổi. Ông là một nhân vật lịch sử thời chúa Nguyễn và là danh nhân nổi bật của Quảng Trị.

Suốt đời theo phò chúa Nguyễn, làm quan đến chức Tham Chính chánh đoán sự Đông Triều hầu; vốn là người có tính trung hậu, khoan hòa, độ lượng lại có tâm huyết với việc khôi phục và mở mang xứ Ðàng trong; đặc biệt ông là người rất giỏi việc binh nên được các chúa Nguyễn yêu mến và tin dùng, nhân dân quý trọng. Tài thao lược của Trần Ðình Ân có thể thấy rõ trong kế hoạch “Dĩ dư phá dư” (Lấy rỗng phá rỗng) mà ông vạch ra cho Nguyễn Phúc Thuần để đánh bại quân Trịnh ở lũy Trấn Ninh vào tháng 8 năm Nhâm tý (1672). Những lần thừa lệnh chúa đi kinh lý các vùng trong 2 phủ Thuận Hóa, Quảng Nam, ông đã đề xướng nhiều việc khuyến nông, cho đắp đập Hà Trung, Hà Trữ, mộ dân khai khẩn các vùng đất mới. Là người sùng đạo Phật, ông đã cho xây dựng nhiều chùa chiền; đáng chú ý nhất là chùa Vịnh Hòa ở huyện Phú Vang dựng năm 1666. Những năm mất mùa, ông tham kiến cho chúa đề nghị giảm tô thuế cho dân...

Tháng 8 năm Quí Mùi (1703) Trần Đình Ân 78 tuổi, từ chức về trí sĩ ở quê; 3 năm sau thì mất (1706). Mộ táng tại làng Hà Trung.

Lăng Trần Ðình Ân được người dân địa phương quen gọi là Lăng Lâu (Lăng Lầu) vì có hai tầng mái với lối kiến trúc lăng mộ mang đặc điểm của nghệ thuật kiến trúc lăng mộ quan lại thế kỷ XVII - XVIII. Cấu trúc tổng thể bao gồm: cổng lăng, vòng thành ngoại, bình phong, ba vòng uynh tạo ra bái lăng và tẩm lăng/nhà mồ.

Trải qua bao thăng trầm dâu bể của thời gian và thời cuộc, lăng mộ Trần Đình Ân hiện đã xuống cấp nghiêm trọng cần được quan tâm đầu tư để trùng tu, chống xuống cấp. Đó là nguyện vọng thiết tha và chính đáng không chỉ của con cháu dòng họ Trần Đình làng Hà Trung, chính quyền địa phương xã Do Châu, huyện Do Linh mà còn là mong muốn của những người yêu mến di sản văn hóa.

Trong một kế hoạch dự định sẽ tìm kiếm nguồn lực từ huy động vốn đóng góp theo hình thức xã hội hóa bảo tồn di tích, những người có trách nhiệm trong con cháu dòng họ Trần Đình làng Hà Trung cùng chính quyền địa phương và Trung tâm Quản lý Di tích và Bảo tàng tỉnh Quảng Trị đã và đang nổ lực cố gắng để từng bước thực hiện việc trùng tu, tu bổ, chống xuống cấp di tích LĂNG LÂU.

                                                                                                                                                                     Hồ Khánh Tâm